sobota, 8 czerwca 2013

Języki Staroelfickie - Pierwotny język elficki


Był to pierwszy język wykształcony przez Elfy nad Cuiviénen. Nie był jednak statyczny i niezmienny - poprzez ewolucję pierwotnego języka elfickiego powstały wywodzące się z niego 'nowoczesne' dialekty. Takie jak na przykład sindarin czy telerin.

Jako język pierwotny, elficki na samym początku składał się z wyrażeń nie mających jednego znaczenia lecz najprawdopodniej wyrażającyh odczucia związane z różnymi obiektami. Możliwe jest to, że później, owe wyrażenia również służyły jako zwykłe słowa. 

Pierwszym słowem wypowiedzianym przez Elfy było "ele" (patrzcie). Powstało one w chwili, gdy Elfy obudziły się nad jeziorem i zobaczyły gwiazdy. 


Pierwsze słowa składały się z dwóch samogłosek oraz pośredniczącej spółgłoski. Często też występowała w nich spółgłoska początkowa jak w słowie "dele" (iść).

Z czasem rozwój mowy postępował, dzięki czemu zaczęły powstawać końcówki tworzące poszczególne części mowy (reorganizacja). W trakcie tego procesu  nastąpiła również fonologiczna zmiana zwana synkopą - był to zanik drugiej samogłoski.

Za przykład możemy wziąć słowo "tuju" (kiełek) połączone z końcówką “-lē” , która tworzy imiesłów.

TUJU = Rdzeń (kiełek)
TUJULЁ Słowo po reorganizacji (kiełkowanie)
TUJLЁ  = Synkopa
TUILЁ = Słowo w Quenya. I jako półsamogłoska J - zastąpiło J z powodu kontaktu ze spółgłoską.

Jednakże zdarzały się również przypadki, w których synkopa nie występowała.

Galadä = Galadh (sin. drzewo)

Innymi prawdopodobnymi zmianami mogły być:

  • Zanik -ï tworzącego liczbę mnogą

Swandaï  = Swandai (gąbki)

ï  pozostawało niezmienione tylko w przypadku gdy poprzedzała je litera e (która po dodaniu ï  zanikała).

  • Metateza ("przestawka" ;) )
Po dokonaniu synkopy spółgłoska nosowa zamieniała się miejscami ze stojącą przy niej inną spółgłoską.


Laba = Laba = Labmä = Lambä (que. język - fizyczny)
rdzeń      reorganizacja    synkopa         metateza

  • Dyftongi
Długie samogłoski jak -ā, -ē, -ō, -ū + i zmieniały się w dyftongi -ai, - ei, -oi, -ui

Ornēi = Ornei (drzewa)

  • Aspiraty (spółgłoski wymawiane z przydechem)
Aspiraty (Th, kh) traciły 'h', gdy występowała przed nimi litera s lub t:

Lokh = Lokhsē =   Loksē = Loxē
rdzeń    reorganizacja    bez. asp.    quenya


I to by było na tyle w kwestii zmian wynikających z ewolucji pierwotnego języka elfickiego. 
Innymi pierwotnymi językami, które przyczyniły się do zmian w poszczególnych językach były Wspólnoeldariński i wczesny, niezapisany quenejski, jednakże w tej pracy nie będę opisywać ich równie dokładnie.  

Zainteresowanych odsyłam do prac Helge Kåre Fauskanger'a  - wybitnego lingwisty i długoletniego badacza języków elfickich (dostępne tylko w języku angielskim lub norweskim).